Friedrich Nietzsche İyinin ve Kötünün Ötesinde

Diyelim ki hakikat bir dişidir-, tüm felsefeciler dogmacı oldukları sürece, dişileri anlamada güdük kalmıyorlar mı? Yoksa, şimdiye dek, hakikate, ürkütücü bir ağırbaşlılık, yüzlerine gözlerine bulaştırdıkları koşuşturmalarla yaklaşma alışkanlıkları, bir yosmayı elde etmek için uygunsuz, beceriksiz bir yol değil mi? Öyleyse, nedir bu temelsiz kuşku? Kesinlikle vermez kendini o: - - Bugün her çeşit dogmacı, acıyla, yüreğini burkulmuş, boynu bükük dikilip durmakta! Eğer durma denirse buna. Artık yıkıldığını söyleyen iğneleyiciler de var, - - tüm dogmacılar yığılmış yere, kalkamıyormuş; dahası, son nefesini vermekteymiş. Ciddi konuşalım haydi. Umut için iyi dayanaklarımız var. Felsefedeki tüm dogmalaştırmalar, kendilerini son, en son oldukları gibi, onca ağırbaşlı onca kutsal, bir hava yaratsa da, soylu bir çocukluk ve toyluktan öte bir şey değil. Belki zaman da geldi iyice, o koşul tanımaz felsefeciler binasına temel taşını koyabilmek için neyin yeterli olduğu tekrar kavranacak. Dogmacıların şimdiye yaptıklarıysa - - halk arasında yaygın bazı kör inançlar, artık anımsayamadığımız bir zamanda, kalan ruh kör inancı gibi, örneğin bugünlerde bile başımızın etini yemeği sürdüren, özne ve ben kör inancı, bazı sözcük oyunları belki, gramer ayartmaları ya da çok dar, çok kişisel, çok insani ama tümüyle insani olgulardan kalkan atak genellemeler. Dogmacıların felsefesi, umalım ki, yalnızca şu bin yılın bir umudu olarak kalsın, tıpkı daha önceki çağlarda astrolojinin durumu gibi; onun da uğruna, şimdiye dek gerçek bir bilime harcanandan belki daha çok emek, para harcanmış, nice nice buluşlarla göz nuru dökülmüştü. Asya ve Mısır’daki büyük mimari stilleri ona ve onun “yeryüzü ötesi” savlarına borçluyuz.