Giriş: Sosyoloji, ama ne için?
Sosyoloji, farklı biçimlerde düşünülebilir. En basit yolu, tepeleme kitap dolu, sıra sıra dizilmiş uzun kütüphane raflarını düşünmektir. Bütün kitapların başlıklarında, altbaşlıklarında ya da içindekiler listesinde "sosyoloji" sözcüğü yer alır (zaten bu yüzden kütüphane görevlisi onları bu raflara dizmiştir). Kitapların üzerinde kendilerine sosyolog diyen (yani, öğretmenlik ya da araştırma görevi yaparken resmi unvanları sosyolog olan) yazarların isimleri vardır. Bu kitapları ve yazarlarını düşünmek demek, sosyolojinin uygulandığı ve öğretildiği uzun yıllar boyunca birikmiş bir bilgi yığınını düşünmektir. Ve böylelikle sosyolojiyi bir tür kitap ciltleme geleneği olarak; bu alana yeni ayak basanların, ister uygulamacı sosyologlar olmayı isterse de yalnızca sosyolojinin sunduğu neyse onu elde etmeyi amaçlasınlar, ilk başta almaları, tüketmeleri ve sindirmeleri gerekli ciltler dolusu bilgi olarak düşünebilirsiniz. Ya da daha iyisi sosyolojiyi durmak bilmeksizin yeni birilerinin girdiği bir alan olarak düşünün (nihayetinde, kitap raflarına her zaman yeni kitaplar eklenir); sosyolojiyi, canlı bir ilgi, yeni deneyimler karşısında kabul edilmiş anlatıların durmaksızın sınanması, biriktirilmiş bilgiye durmaksızın ekler yapılması ve bu süreç içinde bilginin değiştirilmesi olarak, kısaca bitmek bilmez bir faaliyet olarak düşünebilirsiniz.
Sosyolojiyi bu şekilde düşünmek gayet doğal görünüyor. Bu, nihayetinde "X nedir?" türü bir soruya yanıt verirken izlediğimiz yoldur. Örneğin, "Aslan nedir?" sorusuyla karşılaştığımızda parmağımızla hayvanat bahçesinde bir kafese konmuş belli bir hayvanı ya da bir kitaptaki resmi gösteririz. İngilizce bilmeyen birinin "Kurşunkalem nedir?" sorusu karşısında cebimizden belli bir nesneyi çıkarıp gösteririz. İki örnekte de belli bir sözcükle belli bir nesne arasında bir bağlantı arayıp buluruz. Sözcükleri, nesnelere gönderme yaparı, nesneleri temsil eden şeyler olarak alırız; her sözcük bizi ister bir hayvan ister yazma aracı olsun özgün bir nesneye gönderir. Söz konusu sözcüğün gönderme yaptığı böyle bir nesne bulmak (yani sözcüğün göndergesini bulmak) başlangıç sorusunun doğru ve faydalı bir yanıtıdır. Bir kere böyle bir yanıt bulduğumda, daha sonra karşılaşacağım bilmediğim bir sözcüğün, neye, hangi bağlantıyla ve hangi koşullarda gönderme yaptığına bakarak nasıl kullanılacağını bilirim. Bahsettiğimiz yanıt türü bana tam da bunu, verili bir sözcüğü nasıl kullanacağımı öğretir.
Bu yanıt bana nesnenin kendisi, sorduğum sözcüğün göndergesi olarak gösterilmiş şey hakkında bilgi vermez. Ben yalnızca nesnenin neye benzediğini bilirim ve böylelikle gelecekte de onu sözcüğün temsil ettiği şey olarak tanıyacağım demektir. Bundan dolayı parmakla gösterme yönteminin bana öğreteceği şeyin sınırları, hem de çok dar sınırları vardır. Sözcüğün gönderme yaptığı nesnenin ne olduğunu bulur bulmaz, muhtemelen hemen yeni sorulara geçerim: "Bu nesnenin özgünlüğü nereden geliyor? Başka nesnelerden farkı nereden geliyor ki onu ayrı bir isimle çağırıyoruz?" Bu bir
aslandır. Ama kaplan değildir. Bu bir kurşunkalemdir. Ama tükenmez kalem değildir. Eğer bu hayvana aslan demem doğru, kaplan demem yanlışsa, onda aslanda olan ama kaplanda olmayan bir şeyin (aslanı kaplan değil aslan yapan bir şeyin) olması gerekir. Aslanları kaplanlardan ayıran belli bir farklılık olmalıdır. Ancak bu farklılığı keşfedersek, "aslan" sözcüğünün temsil ettiği nesneyi bilmekten ayrı olarak aslanları gerçekten aslan yapan şeyin ne olduğunu bilebiliriz.
