Yaşar Bünyadın “İblis busəsi” romanının mövzusu təlatümlü 80-90-cı il hadisələrinə və bu ağır dövrün min cür məhrumiyyətlərlə üzləşmiş talesiz insanlarına həsr olunub. Əsərin qəhrəmanı Rüfət üzləşdiyi əzablara qatlaşa bilməyərək Rusiyaya üz tutur. Yenicə dağılmış SSRİ-nin uçuqları altında qalan Rusiyada vəziyyət bütün possovet respublikalarındakının eynidir – xaos, diktatura, gücün və pulun hakimiyyəti, mənəvi dəyərlərin aşınması, hər şeyin, o cümlədən insan həyatının hərraca qoyulması... Rüfətin həm fiziki cəhətdən güclü olması, həm də genlə və kodla gələn bir sıra insani keyfiyyətləri belə onun bu çirkablar və cinayət çetesinə bulaşmasına mane ola bilmir. Əsər maraqlı hadisələr və gözlənilməz sonluqlarla zəngin olduğundan oxucunu buraxmır.
Mühacirət ədəbiyyatının iki dalğası yaxşı bəllidir: 1920-ci ildə qırmızı imperiyanın müstəqil ölkəmizi işğal etiyi zaman mühacirətə gedənlərin Avropada yaratdıqları və faşist Almaniyasının əsir götürdüyü adamların Azərbaycana qayıda bilməməsindən sonra yaranan ədəbiyyat. Üçüncü dalğa isə 20-ci əsrin sonunda müstəqillikdən sonra zor-xoş ölkəmizi tərk edənlərin dünyanın çeşidli ölkələrinə səpələnməsi zamanı onların içərisindən yetişməsi ilə başladı. Bu dəfə Rusiyadad da ədəbiyyatımılzı təmsil edənlər meydana atıldılar. Onların içərisində ən maraqlı qələm təcrübələri ilə diqqətimi çəkənlərdən biri istedadlı nasir Yaşar Bünyaddır. Yaşar Bünyadın əvvəllər bir neçə hekayəsini oxumuşdum. Həmin hekayələrdə elə Yaşar bəyin özü kimi çörək dalıncan Rusiyaya üz tutmuş, orada min bir əziyyətlərə qtlaşan soydaşlarımızın obrazı boy verirdi. (Elə buradaca qeyd edim ki, MÜHACİRƏT ƏDƏBİYYATI anlayışı ilə bərabər, həm də MÜHACİRLƏRİN HƏYATINDAN BƏHS EDƏN ƏDƏBİYYAT anlayışı da mövcuddur ki, Yaşar Bünyadın qələmə aldığı bədii nümunələr bu barədə də söz açmağa kifayət qədər material verə bilir. ) Sonralar Yaşar Bünyad mənim baş redaktoru olduğum “Yazı”ya da öz hekayələrini göndərdi və onun qələm təcrübələrini redəktə edib çap edərkən bir şeyə əmin oldum: nəsrimizə bənzərsiz bir nasir gəlir – ütüsüz, bir qədər pırpıtraqlı cümlələri ilə də olsa, yeni nəfəsili, yeni yanaşma tərzinə malik və xüsusilə də (bu sonuncu çox mühüm amildir) özünün xüsusi mövzuları və zəngin yazı materialı olan nasir! Yaşar Bünyadın bir qədər çəkinə-çəkinə “Yazı”ya göndərdiyi ən son əsər isə “İblis busəsi” romanı idi. Açığı mən özüm də romanı bir qədər ehtiyatla oxudum. Həmişə hekayələri ilə 4tanıdığım adamın birdən-biri kifayət qədər iri həcmli bir əsər qələmə alması məni bir qədr təəccübləndirmişdi. Mətni birnəfəsə oxuyub bitirəndən sonra çox sevindim: müəllif çox ağır bir mövzunun öhdəsindən ustalıqla gəlmiş, onun bədii həllinə nail ola bilmişdi. Və beləcə, romanı dərgidə hissə-hissə oxuculara təqdim etməyə başladıq. Nədən bəhs edir “İblis busəsi”? Romanının mövzusu təlatümlü 80-90-cı illərin hadisələrinə və bu ağır dövrün min cür məhrumiyyətlərlə üzləşmiş talesiz insanlarına həsr olunub. Əsərin qəhrəmanı Rüfət üzləşdiyi əzablara qatlaşa bilməyərək Rusiyaya üz tutur. Yenicə dağılmış SSRİ-nin uçuqları altında qalan Rusiyadakı vəziyyət bütün possovet məkanındakının eynidir – xaos, diktatura, gücün və pulun hakimiyyəti, mənəvi dəyərlərin aşınması, hər şeyin, o cümlədən insan həyatının hərraca qoyulması... Sevgisini, ailəsini itirmiş Rüfət heç olmasa Vətənini itirmək istəmir – artıq onun doğulduğu torpaqda müharibə gedir axı! Ona görə də yollandığı Rusiyadan qayıdaraq Qarabağa döyüşməyə gedir. (80-ci illərdə Əfqanıstan müharibəsində iştirak etməsi ona döyüş sirlərini aşılaya bilmişdi və bu bacarığından düşmənə qarşı mübarizədə istifadə etmək qərarına gəlir. ) Nə yazıqlar ki, burada da hiyləgər və nadürüst adamların kələyi ilə üzləşir. Döyüş zamanı vətənpərvər oğlanları ən ağır nöqtəyə göndərsələr də, arxalarınca kömək getmir, mühasirəyə düşüb ölümlə üz-üzə qalırlar...
