Charlotte Bronte - Profesör

Bu küçük kitap hem Jane Eyre'den hem de Shirley'den önce yazıldı, ama bir ilk girişim olduğu gerekçesiyle onun için hiçbir hoşgörü talep edilemez. Onu yazan kalem daha önce birkaç yıl süren bir alıştırmayla büyük ölçüde yıprandığından, bu kesinlikle bir ilk girişim de sayılmazdı. Aslında Profesör’e başlamadan önce hiçbir şey yayımlamamıştım, ama neredeyse meydana çıkar çıkmaz imha edilen pek çok acemice ürünle, bir zamanlar süslü püslü ve ağdalı bir yazı tarzına duyduğum beğeniyi atlatmış, yalın ve gösterişsiz bir tarzı yeğlemeye başlamıştım. Aynı zamanda olay konusunda, sözgelimi kuram açısından genel olarak kabul edilen, ancak uygulamaya konduğunda sonucu çoğunlukla bir yazara haz yerine şaşkınlık getiren bir dizi ilke benimsemiştim.
Kendi kendime kahramanımın yaşayan insanların kendi yollarını bulduklarını gördüğüm biçimde yaşamda kendi yolunu bulması -hiçbir zaman hak etmediği tek bir şilini almaması- hiçbir ani dönüşün onu bir anda servete ve yüksek bir konuma kavuşturmaması, geliri ne kadar az olursa olsun bunu almnm teriyle kazanması, oturacak bir çardak bulmadan önce “Güçlük Tepesi”ni en azından yarıya kadar tırmanması, hatta güzel bir kızla ya da yüksek sınıftan bir hanımla bile evlenmemesi gerektiğini söyledim.
Ancak bu olay örgüsü söz konusu olduğunda yayıncıların bu dizgeyi çok ender olarak onayladıklarını, buna karşılık daha yaratıcı ve şiirsel bir şeyler büyük ölçüde işlenmiş hayal gücüyle, dokunaklılığa yönelik bir beğeniyle, daha sevecen, soylu ve dünyevi olmaktan uzak duygularla daha uyumlu bir şeyler istediklerini görüyorum. Gerçekten de bir yazar bu tür bir kitabın müsveddesini elden çıkarmayı deneyene dek, böyle hâzineleri barındırdığını düşünmediği yüreklerde hangi aşk serüveninin ve duyarlık dağarcığının gizlendiğini asla bilemez. Ticaretle uğraşan insanların genellikle gerçeği yeğledikleri düşünülür. Denendiğinde bu düşüncenin çoğu kez yanıltıcı olduğu görülecektir: Çılgın, harika ve heyecan verici olanı tutkuyla yeğleme. Garip, şaşırtıcı ve yürek parçalayıcı olan, dingin ve ağırbaşlı bir dış görünüme sahip farklı ruhları sarsar.
Durum böyle olunca, okur bu kısa anlatının yayımlanmış bir kitap olarak kendisine ulaşmak için bazı mücadelelerden geçmiş olması gerektiğini kavrayacaktın, gerçekte de böyle olmuştur. Ayrıca her şeye karşın en büyük mücadelesi ve en büyük sıkıntısı henüz başlamadı, ama huzur buluyor -korkuyu bastınyor-, ölçülü bir beklentinin bastonuna dayanıyor ve başını kaldırıp gözlerini kamuoyunun gözlerine dikerek alçak bir sesle mırıldanıyor:
“Alçakta olanın düşmekten korkmasına gerek yoktur.”
Currer Bell'
Yukarıdaki önsöz Shirley'nin okurla buluşmasından kısa bir süre sonra, Profesördün yayımlanmasıyla ilgili olarak karım tarafından yazıldı. Amacından vazgeçirildiği zaman yazar bu malzemeyi bir ölçüde bir sonraki yapıtı Villette'tt kullandı. Ancak bu iki hikâye pek çok açıdan birbirine benzemediği için Profesör’ü kamuoyundan esirgememem gerektiğine ikna oldum. Bu nedenle yayımlanmasına onay verdim.